Σύνδεση σακχαρώδους διαβήτη και παχυσαρκίας: όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και η παχυσαρκία συνδέονται στενά. Σε αυτό το άρθρο διερευνούμε τη σχέση μεταξύ σακχαρώδους διαβήτη και παχυσαρκίας και τους κοινούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση τους, καθώς και συμβουλές για την επιτυχή διαχείριση του βάρους όταν ζείτε με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Θυμηθείτε, για καθοδήγηση και συμβουλές σχετικά με τις δικές σας, προσωπικές ανάγκες και συνθήκες ενώ ζείτε με σακχαρώδη διαβήτη, παρακαλούμε απευθυνθείτε στον επαγγελματία υγείας σας.
Cassandra Viveros, η οποία ζει με παχυσαρκία, Μεξικό
Ποια είναι η σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2;
Η παχυσαρκία είναι μια νόσος που εμφανίζεται λόγω υπερβολικής ποσότητας σωματικού λίπους. Το λίπος συνήθως μετράται με τον δείκτη μάζας σώματος (BMI)1. Όπως και άλλες μακροχρόνιες παθήσεις, η παχυσαρκία απαιτεί συνεχή διαχείριση. Μπορεί να περιορίσει τις καθημερινές σας δραστηριότητες και τον τρόπο λειτουργίας του σώματός σας. Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων χρόνιων παθήσεων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιοπάθεια, η χρόνια νεφρική νόσος, ο καρκίνος και πολλές άλλες2.
Στην πραγματικότητα, η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 είναι συννοσηρότητες, το οποίο σημαίνει ότι η εμφάνιση της μίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της άλλης2.
Πώς επηρεάζει το βάρος τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2;
Η διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 αφορά κυρίως τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Με τον σακχαρώδη διαβήτη, το σάκχαρο στο αίμα τείνει να είναι αυξημένο λόγω της αδυναμίας του οργανισμού να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη (αντίσταση στην ινσουλίνη)3.
Προκαλεί όμως ο σακχαρώδης διαβήτης αύξηση του σωματικού βάρους; Σε ορισμένες περιπτώσεις, ναι. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους4 ανάλογα με το άτομο, τη φαρμακευτική του αγωγή και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται στην πορεία του σακχαρώδους διαβήτη. Η περίσσεια σακχάρου στο αίμα που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να αποθηκευτεί αλλού, μετατρέπεται σε λίπος5.
Η αύξηση του βάρους μπορεί επίσης να επηρεάσει την αντίσταση στην ινσουλίνη6. Η παχυσαρκία, κυρίως το αυξημένο κοιλιακό λίπος, μπορεί να προκαλέσει την αποδέσμευση «προφλεγμονωδών» χημικών ουσιών από τα λιποκύτταρα, οι οποίες εμποδίζουν το σώμα σας να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη που παράγει7. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σας να παράγει ακόμη περισσότερη, δυνητικά άχρηστη, ινσουλίνη3,7.
Η ινσουλίνη, είτε παράγεται φυσικά από τον οργανισμό είτε λαμβάνεται ως φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους4. Έτσι, ενώ η διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 αφορά την εξισορρόπηση του σακχάρου στο αίμα, ο έλεγχος του βάρους αποτελεί σημαντικό κομμάτι της διατήρησης αυτής της ισορροπίας.
Για να μάθετε αν ζείτε με σακχαρώδη διαβήτη ή παχυσαρκία, είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον επαγγελματία υγείας σας για μια επίσημη διάγνωση. Εν τω μεταξύ, ένας τρόπος ελέγχου της παχυσαρκίας είναι ο υπολογισμός του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ)8.
Το ΒΜΙ ταξινομεί τους λιποβαρείς, υπέρβαρους και παχύσαρκους ενήλικες με βάση το ύψος και το βάρος τους. Ένας ενήλικας με BMI πάνω από 25 kg/m2 θεωρείται ότι ζει με υπερβολικό βάρος, ενώ πάνω από 30 kg/m2 θεωρείται ότι ζει με παχυσαρκία1. Το BMI σας αποτελεί έναν μόνο δείκτη παχυσαρκίας, ο οποίος δεν είναι απαραίτητα αλάνθαστος. Συνιστάται να συμβουλευτείτε τον επαγγελματία υγείας σας για μια επίσημη διάγνωση.
Σε ποια κατηγορία Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) εμπίπτετε9;
Πώς επηρεάζει η παχυσαρκία τον κίνδυνο επιπλοκών σακχαρώδους διαβήτη;
Οι περισσότερες επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 συνδέονται με τα συνεχόμενα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτά επηρεάζουν τις αρτηρίες σας, μπορεί να οδηγήσουν σε συσσώρευση αθηρωματικής πλάκας και να αυξήσουν τον κίνδυνο ανεπιθύμητων συμβάντων, όπως η καρδιακή προσβολή και το εγκεφαλικό επεισόδιο10,11.
Η διαβίωση με υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία μπορεί να καταστήσει όλο και πιο δύσκολη τη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και να επιταχύνει την εξέλιξη του σακχαρώδους διαβήτη σας12.
Επίσης, το υπερβολικό βάρος θέτει το σώμα υπό αυξημένη πίεση, με ή χωρίς σακχαρώδη διαβήτη6.Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος επιπλοκών που σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως η καρδιακή ανεπάρκεια, η χρόνια νεφρική νόσος13, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η υψηλή αρτηριακή πίεση14.
Ενώ οι βασικές αρχές διαχείρισης της παχυσαρκίας και του σακχαρώδους διαβήτη φαίνονται απλές, ο τρόπος επίτευξης του επιθυμητού στόχου μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο15. Η γενετική μας σύσταση σημαίνει ότι επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας από εμάς αποθηκεύει και χρησιμοποιεί την ενέργεια με διαφορετικό τρόπο15.Η δυνατότητα που έχουμε νακάνουμε υγιεινές επιλογές, όπως η πρόσβαση σε υγιεινές τροφές ή η ανεύρεση χρόνου και ενέργειας για άσκηση, μπορεί να καθορίζεται από την οικονομική κατάσταση μας, αλλά και από το περιβάλλον στο οποίο ζούμε8. Όλοι αυτοί οι παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Πώς να διαχειριστείτε τον σακχαρώδη διαβήτη μέσω της άσκησης
Είναι σημαντικό να βρείτε ένα επίπεδο δραστηριότητας που να σας βολεύει και να ξεκινήσετε από εκεί. Μόλις βρείτε κάτι που σας αρέσει, προσπαθήστε να το ακολουθήσετε ώστε να γίνει μια ρουτίνα για την οποία ανυπομονείτε!
Μια καλή ιδέα είναι να ξεκινήσετε με εφικτούς στόχους. Το περπάτημα αποτελεί μια δωρεάν επιλογή που ενισχύει την υγεία της καρδιάς και τη συνολική ευεξία16. Θα μπορούσατε να προσθέσετε έναν 30λεπτο περίπατο μέσα στη μέρα σας; Αν αυτό σας φαίνεται πολύ, βρείτε τον χρόνο που σας βολεύει. Το θέμα είναι να βρείτε τι σας κάνει καλό και να το κάνετε κομμάτι της καθημερινότητάς σας.
Δραστηριότητες υψηλής έντασης, όπως το κολύμπι ή το σύντομο τρέξιμο, μπορούν επίσης να είναι πολύ ευχάριστες. Δοκιμάστε να ενσωματώσετε 20 λεπτά τέτοια δραστηριότητας τρεις φορές την εβδομάδα, και αυξήστε τον χρόνο σταδιακά, όσο αισθάνεστε άνετα17. Πριν ξεκινήσετε δραστηριότητες υψηλής έντασης, θυμηθείτε να συζητήσετε με τον επαγγελματία υγείας σας.
Θέστε ρεαλιστικούς, βραχυπρόθεσμους στόχους και έναν μεγαλύτερο στόχο για το επόμενο έτος. Η τήρηση ημερολογίου μπορεί να σας βοηθήσει να γιορτάσετε την πρόοδό σας!
Πώς να διαχειριστείτε τον σακχαρώδη διαβήτη μέσω της διατροφής
Οι αλλαγές στις διατροφικές σας συνήθειες δεν χρειάζεται να γίνουν από τη μια μέρα στην άλλη. Θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να βρείτε αυτό που σας ταιριάζει! Προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα ευέλικτο πρόγραμμα γευμάτων, αντί να ακολουθήσετε μια αυστηρή δίαιτα. Καθώς δημιουργείτε το πρόγραμμά σας, μπορεί να είναι χρήσιμο να δώσετε προσοχή στο πώς οι διάφορες τροφές επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας. Αυτό θα σας βοηθήσει να κάνετε επιλογές που λειτουργούν καλύτερα για το σώμα σας.
Μπορείτε να συνεχίσετε να απολαμβάνετε το φαγητό και τις κοινωνικές εκδηλώσεις! Το κλειδί είναι ο προγραμματισμός, ειδικά όταν τρώτε έξω ή συμμετέχετε σε εκδηλώσεις. Εξετάστε το ενδεχόμενο να στραφείτε σε δημητριακά ολικής άλεσης, αντί για επεξεργασμένους υδατάνθρακες, και έχετε πάντα μαζί σας υγιεινά σνακ για όταν τα χρειαστείτε18. Να θυμάστε ότι η διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη είναι ένα ταξίδι- ορισμένες ημέρες θα είναι καλύτερες από άλλες και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό.
Ο τόπος διαμονής σας, η εκπαίδευση, το εισόδημα και το επάγγελμά σας μπορούν να παίξουν ρόλο στο βάρος σας και στην ικανότητά σας να το διαχειριστείτε19.
Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, όπως οι παραπάνω, μπορούν να επηρεάσουν την πρόσβασή σας σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, καθώς οι επιλογές με υψηλή θερμιδική αξία όπως το πρόχειρο φαγητό, είναι συχνά φθηνότερες και πιο εύκολα προσβάσιμες σε περιοχές χαμηλού εισοδήματος19.
Το περιβάλλον σας μπορεί επίσης να επηρεάσει την πρόσβασή σας στην επιμόρφωση σχετικά με τη διατροφή και τις υγιεινές συνήθειες. Η περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφόρηση μπορεί να δυσκολέψει τη λήψη τεκμηριωμένων διατροφικών αποφάσεων, το οποίο σημαίνει ότι η εκπαίδευση σε μικρή ηλικία είναι καθοριστικής σημασίας19.
Όταν οι πόροι είναι περιορισμένοι, η εξεύρεση χρόνου και χρημάτων για άσκηση μπορεί επίσης να είναι δύσκολη. Ειδικά όταν η εργασία σας είναι καθιστική, μπορεί να περιορίσει την ικανότητά σας να είστε δραστήριοι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μικρές, διαχειρίσιμες αλλαγές, όπως οι σύντομοι περίπατοι κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, μπορούν να οδηγήσουν σε πιο υγιεινές συνήθειες με την πάροδο του χρόνου.
Η κατάθλιψη, η κόπωση και τα προβλήματα ύπνου μπορούν να συνδεθούν με την αύξηση του σωματικού βάρους20,21. Είναι σημαντικό να προσπαθήσετε να κατανοήσετε ποιοι ψυχολογικοί παράγοντες μπορεί να λειτουργούν εναντίον σας. Εάν ανησυχείτε για την ψυχική σας υγεία, μιλήστε με τον επαγγελματία υγείας σας. Όταν πρόκειται για την ψυχική υγεία, να ζητάτε πάντα επαγγελματική βοήθεια όσο το δυνατόν νωρίτερα.
Πέρα από τη διατροφή και την άσκηση, πώς μπορώ να υποστηρίξω τους στόχους μου όσον αφορά το βάρος;
Μερικές φορές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν αρκούν. Έχετε δοκιμάσει τα πάντα, αλλά τίποτα δε φαίνεται να λειτουργεί. Αυτό συμβαίνει επειδή όλοι είμαστε διαφορετικοί. Εάν έχετε οποιεσδήποτε ανησυχίες, μιλήστε με τον επαγγελματία υγείας σας. Μπορεί να σας προσφέρει εξατομικευμένη καθοδήγηση και να σας συμβουλεύσει για το πώς να υποστηρίξετε τη διαχείριση του βάρους σας.
Διαχείριση σακχαρώδους διαβήτη: τι πρέπει να κάνετε από εδώ και πέρα;
Τα καλά νέα είναι ότι τόσο ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, όσο και η παχυσαρκία είναι διαχειρίσιμες παθήσεις- εάν αντιμετωπιστούν σωστά. Και παράλληλα μπορείτε να έχετε μια καλή ποιότητα ζωής23,24. Υπάρχουν όμως πολλές φαρμακευτικές αγωγές και ατομικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να ζητάτε συμβουλές από τον επαγγελματία υγείας σας και τους καθ’ ύλην ειδικούς.
Ο καθορισμός ρεαλιστικών στόχων σας βοηθά να δημιουργήσετε μόνιμες συνήθειες. Το πιο σημαντικό είναι να βρείτε δραστηριότητες που σας κάνουν να νιώθετε καλά. Αν το περπάτημα στο πάρκο σας δίνει χαρά, είναι ένα υπέροχο σημείο για να ξεκινήσετε! Ίσως διαπιστώσετε ότι, με την πάροδο του χρόνου, θα θελήσετε να περπατάτε λίγο πιο μακριά ή να επιταχύνετε τον ρυθμό σας.
Το κλειδί είναι να κάνετε αλλαγές που να ταιριάζουν στην καθημερινότητά σας. Αγαπάτε το μαγείρεμα, αλλά δυσκολεύεστε με τον προγραμματισμό της τελευταίας στιγμής; Δοκιμάστε να αφιερώνετε μία ώρα τα Σαββατοκύριακα για να προγραμματίζετε τα γεύματά σας και να ψωνίζετε εκ των προτέρων, ώστε να έχετε έτοιμες υγιεινές επιλογές όταν πεινάσετε ή είστε κουρασμένοι. Να θυμάστε ότι κάθε μικρή, θετική αλλαγή λειτουργεί αθροιστικά. Δεν πειράζει να αλλάζετε την προσέγγισή σας, μέχρι να βρείτε αυτό που σας ταιριάζει καλύτερα.
Το πιο σημαντικό είναι ότι δε χρειάζεται να αντιμετωπίσετε αυτές τις προκλήσεις μόνοι σας. Ζητήστε βοήθεια από τον επαγγελματία υγείας σας για τη διαχείριση του βάρους. Ορισμένα άτομα μπορεί να χρειαστεί να κάνουν μόνο μικρές προσαρμογές στις τρέχουσες συνήθειές τους. Όμως το σώμα, η νοοτροπία και η πάθηση του καθενός είναι διαφορετικά, οπότε δεν υπάρχει μία λύση που να ταιριάζει και να λειτουργεί για όλους.
*Ο υπολογισμός BMI είναι για ενήλικες 18 ετών και άνω. Μιλήστε με τον γιατρό σας για το BMI σας εάν είστε κάτω των 18 ετών.
2. Guh DP, Zhang W, Bansback N, et al. The incidence of co-morbidities related to obesity and overweight: a systematic review and meta-analysis. BMC Public Health. 2009;9:88.
4. Brown A, Guess N, Dornhorst A, et al. Insulin-associated weight gain in obese type 2 diabetes mellitus patients: What can be done? Diabetes Obes Metab. 2017;19:1655-1668.
5. Alemany M. Utilization of dietary glucose in the metabolic syndrome. Nutr Metab (Lond). 2011;8:74.
6. Verkouter I, Noordam R, le Cessie S, et al. The Association between Adult Weight Gain and Insulin Resistance at Middle Age: Mediation by Visceral Fat and Liver Fat. J Clin Med. 2019;8.
10. Herrington W, Lacey B, Sherliker P, et al. Epidemiology of Atherosclerosis and the Potential to Reduce the Global Burden of Atherothrombotic Disease. Circ Res. 2016;118:535–546.
17. Yeh SH, Chuang H, Lin LW, et al. Regular Tai Chi Chuan exercise improves T cell helper function of patients with type 2 diabetes mellitus with an increase in T-bet transcription factor and IL-12 production. Br J Sports Med. 2009;43:845-850.
19. Anekwe CV, Jarrell AR, Townsend MJ, et al. Socioeconomics of Obesity. Curr Obes Rep. 2020;9:272-279.
20. Luppino FS, de Wit LM, Bouvy PF, et al. Overweight, obesity, and depression: a systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. Arch Gen Psychiatry. 2010;67:220-229.
21. Cooper CB, Neufeld EV, Dolezal BA, et al. Sleep deprivation and obesity in adults: a brief narrative review. BMJ Open Sport Exerc Med. 2018;4:e000392.
22. McPherson R. Genetic contributors to obesity. Can J Cardiol. 2007;23 Suppl A:23A-27A.
23. Rubin RR, Wadden TA, Bahnson JL, et al. Impact of intensive lifestyle intervention on depression and health-related quality of life in type 2 diabetes: the Look AHEAD Trial. Diabetes Care. 2014;37:1544-1553.
24. Vallis M. Quality of life and psychological well-being in obesity management: improving the odds of success by managing distress. Int J Clin Pract. 2016;70:196-205.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σακχαρώδης διαβήτης στα παιδιά
Τα συμπτώματα του σακχαρώδους διαβήτη στα παιδιά μπορεί συχνά να είναι διαφορετικά από εκείνα των ενηλίκων
Η ζωή με σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να είναι δύσκολη στην αρχή, αλλά όχι μη διαχειρίσιμη. Η διατροφή, η άσκηση και άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν να έχετε μια ευτυχισμένη και σχεδόν φυσιολογική ζωή.
Εδώ θα εξετάσουμε τους τύπους των διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, και πώς αυτές προσεγγίζουν τη φυσική αντίδραση του σώματός σας στην ινσουλίνη.
